Geri Dönüşmek ya da Dönüşmemek; İşte Bütün Mesele Bu!

Elektrikli araç denildiğinde akla gelen ilk şey aracın bataryası oluyor. Çünkü bu otomobillerin, içten yanmalı motora sahip bir otomobilden temel farkı bataryaları. Bu noktada ise akıllara bu yeni teknolojiyle ilgili birçok soru geliyor. Bataryaların ömrü, şarj süresi ve menzilleri soru listesinin üst sıralarında yer alıyor. Batarya ömrü ile ilgili merak edilenleri Elektrikli Araçlarda Batarya Ömrü; menzil ile ilgili bilgilere ise Elektrikli Araç Menzilleri Hakkında Bilmeniz Gerekenler yazılarında bulabilirsiniz.

Bu yazıda bataryalarla ilgili başka bir soruya yanıt arayacağız: Geri dönüşüm! Elektrikli araç bataryaları, ömürlerini tamamladıklarında ne oluyor? Bu pilleri geri dönüştürmek mümkün mü? Evet, elektrikli araçların bataryalarını dönüştürmek mümkündür ve aktif olarak bataryalar dönüştürülmektedir.

Batarya Ömrü Uzun

Elektrikli otomobillerin batarya ömürlerinin çok kısa olduğu tezini artık bir şehir efsanesi başlığı altında değerlendirebiliriz. Bu konuda yapılan temel hata araçlardaki bataryaları, telefonlarımızda ya da bilgisayarlarımızdaki bataryalarla kıyaslamaktır. Telefon ve bilgisayar bataryalarının kullanıma bağlı olarak birkaç yıl içinde performans kaybı yaşaması, otomobillerde de benzer bir sonucun ortaya çıkabileceği şüphesini doğuruyor. Oysa bu karşılaştırma doğru değil.

Elektrikli otomobil bataryalarının ise yaklaşık olarak 20 yıl kullanılabileceği öngörülmekte ve bu sürenin neredeyse yarısı garanti kapsamına alınmaktadır. BYD’nin elektrikli otomobillerinde kullandığı devrim niteliğindeki Blade Batarya 8 yıl garanti süresine sahiptir. Elbette bu garanti süresi bataryaların 8 yıl sonra işlevini yitireceği anlamına gelmez. Blade Batarya’nızı uzun yıllar boyu kullanmaya devam edebilirsiniz,  Blade Batarya teknolojisi ile yaklaşık 1 milyon kilometrelik kullanımdan sonra bile sağlıklı bir kullanım vadediyor.  Aslında bu kadar yüksek bir kilometreye ulaşmak için geçen sürede içten yanmalı bir motorun aksamlarını ve hatta aracın kendisinin kaç kez değişebileceğini hesap edebilirsiniz. 

Çevrecilik İçin Olmazsa Olmaz

Elektrikli araçların bataryalarının dönüşümü, aslında bu araçların çevreci yönünün de en önemli parçalarından birisi. Faydalı kullanım ömrünü doldurmuş bir bataryanın çöpe gitmesi demek sıfırdan yeni bir bataryanın üretilmesi ve bu üretim sürecinde de oluşan karbon emisyonu miktarının bir kez daha tekrarlanması demektir. Bu yüzden elektrikli araçların bataryalarının dönüştürülmesi konusu oldukça önemlidir; geri dönüşüm faaliyetlerini destekleyen teşvikler ve yalnızca bu konu üzerine çalışan şirketler mevcuttur.

Eskiyen Bataryalar Hammaddelerine Ayrıştırılabiliyor

Elektrikli araçlar için “pil” ya da “batarya” dediğimizde aslında neyden bahsettiğimizi anlamak, dönüşümün anlaşılması için iyi bir başlangıç olacaktır. Elektrikli araç bataryaları yaygın olarak lityum iyon teknolojisine dayanır. Lityumun dışında kobalt, manganez, nikel, çelik, grafit ve alüminyum gibi malzemeleri de bataryalarda bulunan madenler arasında sayabiliriz. 

Geri dönüşüm, temelde bu malzemelerin pillerden ayrıştırılıp yeniden kullanılmasına dayanır. Bunun için öncelikle piller parçalanır ve metal içeren bölümleri ayrılır. Değerli metallerin ayrıştırılabilmesi için yüksek ısı gerektiren bir işlem ya da kimyasal çözeltiler kullanılır. Pillerdeki kullanılmış değerli malzemeler, ayrıştırma ile aslında yeniden hammadde haline getirilir. Bu işlemle kullanılmış madenlerin kazanım oranı yaklaşık yüzde 95'tir. Bu yüksek oran sayesinde yeni bir pil üretimi için yeniden aynı oranda madencilik yapmaya ve bu süreçte karbon emisyonu miktarını artırmaya gerek kalmaz. 

Avrupa Birliği'nin de elektrikli araçlardaki bataryaların ağırlıkları bakımından en az yüzde 50 oranında geri dönüştürülebilmesi yönünde bir şartı var. Bu oranın 2025 yılında yüzde 65’e çıkması beklenmektedir.  

Eskiyen Bataryalar Başka Alanlarda Kullanılabiliyor

Elbette bataryaların geri dönüşümü, ham maddelere yeniden ayrıştırılmasıyla sınırlı değil. Uzun yıllar boyunca kullanılmış bir elektrikli araç bataryası artık araca güç vermek için yetersiz hale gelmiş olsa da daha az enerji yoğunluğu gerektiren uygulamalar için mükemmel bir seçenektir.

Örneğin Hollanda'nın başkenti Amsterdam'da kullanım ömrü dolan 148 elektrikli araç bataryası, Johan Cruijff Arena’da 3 megavatlık elektrik enerjisini depolamak için kullanılıyor. Bu umut verici uygulama, yenilenebilir enerjinin depolanması konusunda kullanılmış bataryaların iyi bir alternatif olduğunu gösteriyor.

LFP Batarya Teknolojisi

Bu noktada BYD'nin bataryalarının büyük bir fark taşıdığını hatırlatmakta fayda var. BYD’nin elektrikli araçlarında lityum iyon yerine LFP (lithium iron-phosphat) bataryalar kullanılır. LFP bataryalar alternatiflerine göre daha uzun ömürlü olmasıyla sebebiyle çevrecilik bakımından öne çıkıyor. Çünkü bataryalar ne kadar uzun süre kullanılırsa, üretim ve geri dönüşüm faaliyetlerine ortaya çıkacak emisyonlardan da kaçınılmış olur.

Ayrıca LFP bataryalarda çevresel bozulma ve etik olmayan madencilik uygulamalarıyla tartışmalı bir unsur olan kobaltın bulunmaması, LFP pilleri daha sorumlu bir seçim haline getiriyor. LFP pillerin, geri dönüştürülme kolaylığı ile çevresel yükü azaltma bakımından da önde olduğunu söylemekte fayda var. LFP bataryalar ile ilgili daha fazla bilgi için BYD Blade Batarya Teknolojisi sayfasına göz atabilirsiniz.